Ders Notları
Türklerin Müslüman Olmaları:
- Araplarla Çinliler arasında yapılan “Talas Savaşı”nda Türkler Arapları desteklemişlerdir. Araplar savaşı kazanmıştır.
- Bu savaştan sonra Türkler İslamiyet’e geçmeye başladı.
-İlk Müslüman olan Türkler, Karluk, Yağma ve Çiğil boylarıdır.
- Devlet olarak; İlk Müslüman Türk devleti Karahanlılardır.
KARAHANLILAR:
-Uygurların yıkılması ile Karluklar, Çiğil ve Yağma Türkleri ile birleşerek Karahanlılar Devleti'ni kurdular (840).
-** İlk Müslüman Türk devletidir.
-Satuk Buğra Han, İslamiyeti kabul etti. Karahanlılar, 960 yılından itibaren Müslüman bir Türk devleti haline geldi.
Karahanlılar, iç karışıklıklar sonunda doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrıldı. Doğu Karahanlılar Karahitaylılar tarafından ortadan kaldırıldı (1211 ). Batı Karahanlılar ise Harzemşahlar tarafından yıkıldı (1212).
**** Kaşgarlı Mahmut “Divan_ı Lügâti Türk” adlı eseri yazmıştır. Amacı Türkçenin Arapçadan zengin bir dil olduğunu anlatmak ve Türkçeyi öğretmek için yazmıştır.
-**** Yusuf Has Hacip “Kutadgu Bilig” adlı eseri yazmıştır.Kutadgu Bilig Mutluluk Bilgisi anlamına gelir. Bu öğüt ve ahlak konusunda bilgiler verir. İnsanların iyi olması için neler yapması gerektiğini anlatır.
GAZNELİLER
- Alp Tigin Saman oğulları Devleti'nde hassa komutanı idi. Horasan'a vali olarak atandı. Bu görevden alınması üzerine Gazne'ye gitti. Yerli hanedanı devirerek bağımsız bir beylik kurdu.
Başlangıçta Saman oğullarına bağlı olarak yaşadılar. Bu devletin yıkılmasından sonra bağımsız oldular.
- Ceyhun'a kadar uzanan topraklar, Gaznelilerin eline geçti.
- Gaznelilerin en parlak dönemi Sultan Mahmut (Gazneli Mahmut) devridir.
-Sultan Mesut, Büyük Selçuklularla Dandakan Savaşını yaptı ve yenildi. Bu savaştan sonra Selçuklular resmen kuruldu.
- Gazneliler savaşlarda filleri kullanıyordu. Buda karşı orduların dikkatini dağıtıyordu.
BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ:
- Selçuk Bey kendine bağlı Oğuz boylarını toplayarak Cend şehrine yerleşti. Fakat bu dönemde Selçuklular devlet olarak kurulmadı.
- Çagrı ve Tuğrul kardeşler ülkenin başına geçtikten sonra, 1015 ten itibaren Anadolu’ya akınlar düzenlediler.
- Çağrı bey 1040 yılında Gaznelileri Dandanakan Savaşında yenince Büyük Selçuklu devleti resmen kuruldu.
- Tuğrul bey adına para bastırdı, hutbe okuttu. Bunlar bir kişinin sultan olması için yapardı.
- Malazgirt Savaşı (1071):
- Anadolu’ya akınlar düzenleyen Selçuklu hükümdarı Alparslan ile Bizans İmparatoru Romanos Diyagones (Romen Diyojen) arasında yapıldı. Selçuklular bu savaşı kazandı.
- Malazgirt Savaşı’nın önemi:
1- Anadolu’nun kapısı Türklere açıldı.
2- Anadolu’da Türk Devletleri Kurulmaya başladı.
-
** Nizamülmülk Selçukluların en ünlü veziridir. Çok iyi devlet adamıdır. Aynı zamanda dönemin üniversitesi sayılan “Nizamiye Medreselerini” kurdu. Ayrıca “Siyasetname” adlı eser yazmış. Bu eserde devlet işlerinin nasıl olması gerektiğini anlatmıştır.
- Büyük Selçuklular Karahitaylılar ile yapılan Katvan Savaşından sonra yıkılma sürecine girdi.(1141). Sulatn Sencer’in 1157 yılında ölmesi ile yıkıldı.
ESKİ TÜRK TOPLUMUNDA GELENEK VE GÖRENEKLER:
- İlk Türk devletlerinde bir çocuk kahramanlık göstermeden ad konmazdı.
- İlk Türklerde ülke hanedan (sultan) ailesinin ortak malı sayılırdı.
-İlk Türklerde hükümdarın eşine Hatun denirdi.
- ilk Türk Devletlerinde devlet işleri Kurultay (Toy) adı verilen mecliste görüşülürdü.
- İlk Türk devletlerinde ölüler “Yuğ”adı verilen cenaze törenleri ile gömülürdü.
- Ölüler “Kurgan” denilen mezarlara gömülür, öldürdükleri düşman sayısı kadar mezarlarına “Balbal”denilen taşlar dikerlerdi.
- İlk Türklerde müzik önemli yer tutardı. Kopuz önemli müzik aletidir.
- İlk Türk devletleri Şamanizm dini başta olmak üzere Manehizm, İslamiyet, Hıristiyanlık, Musevilik gibi dinlere inandılar. Daha sonra İslamiyet hızla yayıldı. Nedeni İslamiyet’in kendi inanışlarına yakın olması nedeniyle hızla yayıldı.
- Nevruz bahar bayramıdır. Selçuklulardan itibaren Osmanlılar ve günümüzde kutlanır. 21 mart baharın başlangıcı sayılır.
- İlk Türk Destanları :
2.Sakalar Dönemi: a.Alp Er Tunga Destanı b.Şu Destanı
3.Hun Dönemi:Oğuz Kağan Destanı
4.Köktürk Dönemi:a.Bozkurt Destanı b.Ergenekon Destanı
5.Uygur Dönemi: Türeyiş Destanı b. Göç Destanı
- Dede Korkut Hikayeleri de önemli edebiyat eserleridir.